Chapter 1 Blog 4 (31-39) अध्याय १ भाग ४ (३१ - ३९)

नमस्कार!  

'सुरेखाज् गीताश्री' 

उद्देश हाच की गीतेचे श्लोक सहजरीत्या शब्दांची फोड करून म्हणता यावेत.  त्याचा अन्वयार्थ समजून घ्यावा या साठी हा माझा प्रयत्न.  

हा ब्लॉग माझे मत व्यक्त करते. ह्या मधे अनेक ग्रंथांचे, पुस्तकांचे, आॅन लाईन मिडीया, माझे सहकारी व आपणां सर्वांचेही संदर्भ व मार्गदर्शन समाविष्ट आहे. आपण आपल्या सद्सद्विवेकबुद्धीस अनुसरून व सत्यता पडताळणीकरुनच पुढील वाटचाल कराल ही खात्रीवजा अपेक्षा.

आपण *Surekha's Geetashree* या नावाचे YouTube channel सुरू केले आहे.पहिल्या अध्यायाचे काही श्लोक यावर upload केले आहेत. तरी सर्वांनी *Surekha's Geetashree* या channel ला *Like* करा, *Subscribe* करा व नविन श्लोक अपलोड केल्याचे notification येण्यासाठी *Bell icon* दाबा.

खालील लिंकवर दाबून channel ला subscribe करा.

https://www.youtube.com/channel/UCB-2dxy4x6xGOPvd8DDwklg

Channel Subscription विनामूल्य आहे.

|| ॐ श्री परमात्मने नमः ||

निमित्तानि च पश्यामि विपरीतानि केशव l

न च श्रेयोऽनुपश्यामि हत्या स्वजनमाहवे ll३१ll

निमित्तानि, च, पश्यामि, विपरीतानि, केशव,
न, च, श्रेयः, अनुपश्यामि, हत्या, स्वजनम्, आवहे ll३१ll
हे केशवा, मी शकुनही विपरीतच पाहत आहे. जितका उत्साह जास्त तितके कार्य चांगले होते पण येथे तर माझा सुरुवातीलाच उत्साह भंग झाला. मनांत संकल्प विकल्पही योग्य नाहीत मग परिणाम काय होणार! वैयक्तिक  शकुनही चांगले नाहीत व आकाशातून उल्कापात होताहेत, अवेळी ग्रहण लागले आहे, भूकंप, पशुपक्ष्यांचे   भयंकर ओरडणे, ढगातून रक्ताचा पाऊस पडणे हे सर्व अपशकुन आहेत. भविष्यातील अनिष्ट सूचना दिसत आहे. युद्धामध्ये, आपल्याच कुटुंबातील लोकांना मारुन आम्हांला काय लाभ? त्यामुळे आम्हाला हा लोक व परलोक हितकारक नाही कारण कुलाचा नाश केला तर पाच लागणार ना. नरकातच जाऊ. म्हणून मला या दोन्हीही कारणाने युद्धाचा आरंभ व त्याचा परिणाम आमच्या साठी व संपुर्ण संसारासाठी हितकारक नाही असे वाटते.

न काङ्क्षे विजयं कृष्ण न च राज्यं सुखानि च l
किं नो राज्येन गोविन्द किं भोगैर्जीवितेन वा ll३२ll

न, काङ्क्षे, विजयम्, कृष्ण, न, च, राज्यम्, सुखानि, च,
किम्, नः, राज्येन, गोविन्द, किम्, भोगैः, जीवितेन, वाll३२ll

असे समजून चालू की युद्धामध्ये आम्हाला विजय मिळेल, संपूर्ण पृथ्वीवर आमचेच राज्य व अधिकार होईल. अनेक प्रकारची सुख मिळतील परंतु मला कशाचीच अपेक्षा नाही. मला विजय, राज्य, सुख नकोच. कुटुंबियांना मारुन सुखपभोग घेण्यात काय अर्थ. कुटुंबियांसाठीच सर्व भोग हवे असतात.  तेच नसतील तर काय उपयोग!


येषामर्थे काङ्क्षितं नो राज्यं भोगाः सुखानि च l
त इमेऽवस्थिता युद्धे प्राणांस्त्यक्त्वा धनानि च ll३३ll

येषाम्, अर्थे, काङ्क्षितम्, नः, राज्यम्, भोगाः, सुखानि, च,
ते, इमे, अवस्थितः, युद्धे, प्राणान्, त्यक्त्वा, धनानि, च ll३३ll
व्यक्तिगत सुखासाठी आम्हांला राज्य, सुख, भोग ह्याची ईच्छा नाही तर ती आमच्या कुटुंबासाठी, मित्रांसाठी, स्नेह्यांसाठी हवी आहे. पण तेच जर आमच्या समोर युद्धासाठी उभे राहिले तर मग हे राज्य, धन कोणासाठी मिळवायचे  त्यांना प्राणाची अथवा धनाची ईच्छाच नाही, ते मरण्यासाठीच युद्धाला उभे राहिले.

आचार्याः पितरः पुत्रास्तथैव च पितामहाः l
मातुलाः  श्र्वशुराः पौत्राः श्यालाः सम्बन्धिनस्तथा ll३४ll

आचार्याः, पितरः, पुत्राः, तथा, एव, च, पितामहः,
मातुलाः, श्र्वशुराः, पौत्राः, श्यालाः, सम्बन्धिनः, तथा ll३४ll
एतान अन हन्तुमिच्छामि घ्नतोऽपि मधुसूदन l
अपि त्रैलोक्यराजस्य होतो किं नु महीकृते ll३५ll

एतान्, न, हन्तुम्, इच्छामि, घ्नतः, अपि, मधुसूदन,
अपि, त्रैलोक्यराजस्य, हेतोः, किम्, नु, महीकृते ll३५ll

जर हे आमचे कुटुंबातील लोक क्रोधित होऊन माझ्यावर प्रहार करणार असतील तर करु देत; मी त्यांना मारणार नाही. जर ते आपल्या इष्ट प्राप्ती साठी मला मारणार असतील तर ते मारु देत; मी मात्र क्रोधात अथवा लोभात फसून नरकात जाणार नाही. त्यांना मारल्याने मला त्रैलोक्याचे राज्य मिळणार असेल तरीही मी त्यांना मारु इच्छित नाही. 
मधुसूदन, आपण दैत्याला मारणारे आहात पण येथे दैत्य कोणीच नाही हे तर सगळे आमचे जवळचे महत्वाचे नातलग आहेत. आचार्य, पितर, पुत्र, पितामह, मातुल, श्र्वशुर, पौत्र, श्यालाः, संबधीतांचे पालनपोषण करायची जबाबदारी माझीअसतांना मला त्रैलोक्याचे राज्य मिळेल म्हणून त्यांना मारणे संपूर्णपणे अनुचित आहे.
ह्या श्लोकात स्वजनांना न मारण्याचे दोन हेतू अर्जुनांनी सांगितले.


आपण *Surekha's Geetashree* या नावाचे YouTube channel सुरू केले आहे.पहिल्या अध्यायाचे काही श्लोक यावर upload केले आहेत. तरी सर्वांनी *Surekha's Geetashree* या channel ला *Like* करा, *Subscribe* करा व नविन श्लोक अपलोड केल्याचे notification येण्यासाठी *Bell icon* दाबा.

खालील लिंकवर दाबून channel ला subscribe करा.

https://www.youtube.com/channel/UCB-2dxy4x6xGOPvd8DDwklg

Channel Subscription विनामूल्य आहे.

निहत्य धार्तराष्ट्रान्नः का प्रीतिः स्याज्जनार्दन l
पापमेवाश्रयेदस्मान् हत्वैतानाततायिनः ll३६ll

निहत्य, धार्तराष्ट्रान्, नः, का, प्रीतिः, स्यात्, जनार्दन,
पापम्, एव, आश्रयेत्, अस्मान्, हत्वा, एतान्, आततायिनः ll३६ll.
धृतराष्ट्राचे पुत्र व त्यांचे सहकारी यांना मारुन आम्हांला काय, आनंद होईल का? जरी आम्ही क्रोधाने अवेगात येऊन त्यांना मारले तरी जेंव्हा हा आवेग शांत होईल तेंव्हा आम्हांला रडावेच लागेल. आम्ही किती अनर्थ केला म्हणून. पश्चाताप वाटेल, सारखी त्यांची आठवण येईल. मग आम्हांस आनंद कसा, प्रसन्नता कशी? आणि जे पाप आम्हांला लागेल ते परलोकात भयंकर दुःख देणारे असेल.

आतातायी सहा प्रकारचे असतात १-आग लावणारा २-हातात शस्त्र घेऊन मारण्यास सज्ज झालेला ३-संपत्ती हरण करणारा ४- राज्य बळकवणारा ५- स्त्री चे हरण करणारा. दुर्योधन इत्यादींमध्ये ही सहाही लक्षणे होतीच.
शास्त्र वचनाचा प्रमाणे आतातायी लोकांना मारण्यात मारणाऱ्यास काहीही दोष लागत नाही. असे असूनही मनुष्याने कोणाचाही हत्या करु नये असेही शास्त्र सांगते. मग मी माझ्या कुटुंबियांची हत्या का करु? कुलाचा नाश का करु?

तस्मान्नार्हा वयं हन्तुं धार्तराष्ट्रान स्वबांधवान् l
स्वजनं हि कथं हत्वा सुखिनः स्याम माधव ll३७ll

तस्मात्, न, अर्हाः, वयम्, हन्तुम्, धार्तराष्ट्राणान्, स्वबांधवान्,
स्वजनम्,हि,कथम्,हत्वा,सुखिनः,स्याम,माधव ll३७ll
आतापर्यंत (अध्याय १ मधील २८ व्या श्लोका पासून ते ३७ व्या श्लोकापर्यंत) कुटुंबियांना न मारण्याविषयी जो काही युक्तिवाद केला, प्रमाण दिले गेले, विचार प्रगट केले त्यां प्रमाणे आम्ही असे अनर्थकारी काम कसे करु? ती आमची प्रवृत्ती नाही.
हे माधवा, ह्या कुटुंबियांच्या मरणाच्या कल्पनेने अत्यंत दुःख, संताप होतोय आणि खरच जर त्यांना मारले तर आम्हांला किती दुःख होईल? आम्ही कसे सुखी होऊ?
घनिष्ठसंबंधी ममताजन्य मोह उत्पन्न झाला त्यामुळे क्षत्रियोचित कर्तव्याकडे अर्जुनांने पाठ फिरवली आहे कारण जेंव्हा मोह होतो तेंव्हा विवेक दबला जातो. विवेक दबल्यांने मोहाचे पारडे जड होते. तसे झाले की कर्तव्याचे स्पष्ट भान राहत नाही.

यद्यप्येते न पश्यन्ति लोभोपहतचेतसः l
कुलक्षयकृतं दोषं मित्रद्रोहे च पातकम् ll३८ll


यद्यपि, एते, न, पश्यन्ति, लोभोपहतचेतसः,
कुलक्षयकृतम्, दोषम्, मित्रद्रोहे, च, पातकम् ll३८ll
इतके मिळाले, आणखी मिळो, पुढेही असेच मिळत राहो. घरदार, जमीनजुमला, आदरप्रशंसा, पद, अधिकार हे वाढतच जाते. लोभ वाढतो. तसा दुर्योधनाचा वाढला. त्यामुळे त्याची विवेकशक्ती नाहिशी झाली. त्याच्या मनांत हे ही येत नाही की ज्या राज्यासाठी मी इतके पाप करतोय ते राज्य तरी किती दिवस आपल्याकडे राहील. आपण जगलो काय किंवा मेलो काय, नुकसान आपलेच आहे.
ज्या ठिकाणी लढाई होते तेथे वेळ, शक्ती, संपत्ती यांचा नाश होतो. अनेक प्रकारच्या चिंता व संकटे येतात. मित्रांमध्ये मतभेद व वैर उत्पन्न होते.

आपण *Surekha's Geetashree* या नावाचे YouTube channel सुरू केले आहे.पहिल्या अध्यायाचे काही श्लोक यावर upload केले आहेत. तरी सर्वांनी *Surekha's Geetashree* या channel ला *Like* करा, *Subscribe* करा व नविन श्लोक अपलोड केल्याचे notification येण्यासाठी *Bell icon* दाबा.

खालील लिंकवर दाबून channel ला subscribe करा.

https://www.youtube.com/channel/UCB-2dxy4x6xGOPvd8DDwklg

Channel Subscription विनामूल्य आहे.

कथं न ज्ञेयमस्माभिः पापादस्मान्निवर्तितुम् l
कुलक्षयकृतं दोषं प्रपस्यद्भिर्जनार्दन ll३९ll

कथम्, न, ज्ञेनम्, अस्माभिः, पापात्, अस्मात्, निवर्तितुम्,
कुलक्षयकृतम्, दोषम्, प्रपश्यद्भिः, जनार्दन ll३९ll
आता अर्जुन म्हणतो, दुर्यौधनाचे, आपल्या कुलक्षयामुळे होणाऱ्या दोषाकडे व मित्रद्रोहामुळे होणाऱ्या पापाकडे लक्ष नाही पण आम्ही त्या कुलक्षयामुळे होणाऱ्या अनर्थ परंपरेकडे लक्ष दिलेच पाहिजे. कुलक्षयामुळे होणारे पाप, मित्रद्रोहामुळे होणारे पाप आम्ही उत्तम रीतीने जाणतो. मित्रांनी आम्हांला दुःख दिलेच तर ते अनिष्टकारी नाही. कारण त्यामुळे आमच्या पूर्व पापांचा नाश होईल. आम्ही शुद्ध होऊ. पण आमच्या मनांत वैरभाव असेल तर तो मेल्याबरोबरही आमच्या बरोबरच येईल. म्हणून आम्ही आमची शिदोरी युद्धरुपी पापाने का भरु?
स्वतः अर्जुन कौटुंबिक मोहात गुंतला आहे. आपल्या कर्तव्या पासून दूर जातोय. हा त्याच्यातील दोष आहेच ना.
अर्जुनाला दुर्योधनाचे दोष दिसतात पण स्वतःचे दोष चांगुलपणाच्या आड लपले आहेत. दोष कोणते हे पुढील पाच श्लोकात सांगितले आहे ते पुढील ब्लॉगमध्ये पाहू.


Disclaimer: The views expressed are my personal opinions and the blog is for generic information purpose only. Readers are advised to verify the  facts.All content provided in the blog is for informative purpose only. The owner of this blog makes no representations as to the accuracy or completeness of any information on this blog or bound by following any link on this blog. The owner will not be liable for any errors or omissions in the information nor for the availability of the information. The owner will not be liable for any losses, injuries or damages from display or use of this information. These terms and conditions of use are subject to change at any time and without notice.